بهانه‌جویی‌های خنده‌دار مظفرالدین شاه برای سفر به خارج!

راستان| مظفرالدین شاه که در دوره ولایت عهدی خود هیچ سفری به خارج از کشور نکرده بود، در دوران حکومت، سه بار به بهانه بیماری، ابتلا به نقرس، مداوا و استفاده از آب‌های معدنی به فرنگ سفر کرد.

به گزارش راستان، اولین سفر خارجی مظفرالدین شاه در سال ۱۲۷۸ هـ ش (۱۳۱۸ ق- ۱۹۰۰ م) صورت گرفت. او با همراهی امین السلطان و ملتزمین رکا، عازم اروپا شد. در این سفر او از کشور‌های فرانسه و روسیه بازدید کرد. البته در این سفر بازدید از کشور‌های انگلستان، آلمان و ایتالیا نیز برای سفر پادشاه پیش‌بینی شده بود که به دلیل مرگ شاهزاده «ساکس کوبورگ کتا» از برنامه حذف شد.

سوءقصد به جان مظفرالدین شاه در نخستین سفر به فرنگ

ادوارد براون، تاریخ‌نگار مشهور در کتاب «انقلاب ایران» درباره نخستین سفر مظفرالدین شاه می‌نویسد: «در این سفر شاه از سوی یک آنارشیست، مورد سوءقصد قرار گرفت، اما جان سالم به در برد. بعد از این رخداد امین السلطان که به قول براون، خویشتنداری زیادی از خود نشان داده بود، به لقب اتابک اعظم ملقب گردید. امین السطان برای تهیه مقدمات این سفر مبلغ ۲۲.۵۰۰.۰۰۰ منات طلا به ریح ۵ درصد به مدت ۷۵ سال با شرایط خاص از دولت روسیه تزاری قرض گرفته بود.

بهانه‌جویی‌های خنده‌دار مظفرالدین شاه برای سفر به خارج

موضوع قرض گرفتن مظفرالدین شاه از دولت روسیه برای انجام سفر به اروپا و ریخت‌پاش‌هایش، موجبات ناخشنودی مردم ایران شد. انتشار اخبار این موضوع، جامعه ایرانی بیش از بیش به بی‌کفایتی پادشاهان قاجار پی می‌برد.

سفر به بریتانیا در دومین سفر؛ این بار هم با قرض از روسیه

در سال ۱۲۸۰ هـ ش (۱۳۲۰ ق- ۱۹۰۲ م) مظفرالدین شاه که نتوانسته بود در سفر اول خود از انگلستان دیدن کند، مجددا عازم اروپا شد. او در ۱۷ آگوست ۱۹۰۲ به لندن رسید و در کاخ «مالبرو» اقامت گزید. یک روز بعد، در ۱۸ آگوست دولت انگلستان نیز به افتخار شاه ایران در کاخ «موکینگهام»، مقر پرنسس اویلز، یک میهمانی رسمی ترتیب داد. شاه و همراهانش در این ضیافت حضور پیدا کردند.

مظفرالدین شاه و همراهانش پس از چند روز اقامت در لندن، عازم پاریس شدند. پس از چند روز حضور در کشور فرانسه نیز آنها در ۱۴ سپتامبر ۱۹۰۲ از پاریس عازم ورشو، پایتخت حکومت لهستان شدند. البته در آن دوران حکومت لهستان تحت تبعه روسیه تزاری قرار داشت. سفردوم پادشاه وقت ایران در روسیه به پایان رسید و از آن‌جا مظفرالدین شاه و درباریان به ایران بازگشتند.

این سفر نیز پرهزینه بود. تمامی هزینه‌های آن از دولت روسیه قرض شده بود. برای تهیه مقدمات این سفر، امین السلطان مبلغ ۱۰ میلیون منات طلا (روبل) از بانک استقراضی روسیه قرض گرفت. این وام که بر وام سفر نخست مظفرالدین شاه به فرنگ، انباشت شده بود، بدهی سنگینی بر دولت ایران تحمیل کرد. به گونه‌ای که ۱۱ سال بعد در سال ۱۲۹۱ دولت ایران بابت اصل و فرع بدهی خود به دولت تزاری، معادل ۱۸۲.۱۹۶.۰۰۰ قران به دولت روسه بدهکار بود. 

وقتی مظفرالدین شاه برای سفر سوم به بهانه آوردن متوسل می‌شود!

مظفرالدین شاه برای بار سوم هم به بهانه ابتلا به بیماری (شما بخوانید ترس و نگرانی از جنبش‌های اعتراضی مردمی) عازم اروپا شد. موکب شاهانه در سال ۱۲۸۳ هـ ش (۱۳۲۳ ق – ۱۹۰۵ م) از راه گرگان و مرز ایران و روسیه، عازم اروپا شد. شاه ولیعهد یعنی محمد علی میرزا را به نیابت سلطنت برگماشت تا در غیاب وی از اختیارات سلطنتی استفاده کند.

در این سفر که روسیه خود سرگرم جنگ با ژاپن در منچوریا بود، بین مقامات روس و مظفرالدین شاه مذاکراتی درباره دریافت قرضه جدیداز روسیه به عمل آمد. هزینه این سفر نیز به صورت قرضه و محرمانه از روسیه دریافت شد. عین الدوله این هزینه را تحت عنوان خرید اسلحه از «دریفوس» اخذ کرد، اما آن را خرج مسافرت شاه کرد. مدت‌ها بعد طلب دریفوس در مشروطه پرداخت شد.