راستان | منیر طه (طاها) نخستین زن ترانهسرای برنامه گلهای رادیو ایران، یکی دیگر از خاطرهسازان موسیقی ایران است که دو شب پیش (چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت / ۳۰ آوریل) در ونکوور کانادا درگذشت.
علاقمندان ترانههای اصیل ایرانی منیر را بیشتر با سرودن تصنیف «عاشقی شیدا» با صدای غلامحسین بنان و محمدرضا شجریان به خوبی به یاد دارند که علی تجویدی، آهنگساز شهیر آن را در مایه دستگاه سهگاه ساخت: «مرا عاشقی شیدا... فارغ از دنیا... تو کردی، تو کردی...»
منیر ۹۶ سال پیش در سال ۱۳۰۹ در تبریز در یک خانواده دوستدار موسیقی به دنیا آمد. حسین، پدرش موسیقیشناس بود و تار مینواخت. مادرش نیز علاوه بر نواختن تار، دستی در پیانو داشت اما وقتی منیر دو ساله بود آنها از هم جدا شدند و عمهاش وظیفه تعلیم و تربیت او را برعهده گرفت. منیر از کودکی با خواندن ترانهها و تصنیفهای آذری آشنا شد و ذوق شاعرانه به تدریج در او پدیدار شد. نخستین شعرش را نیز با عنوان «گل کاغذی» برای محبتهای گرم مادرانه عمه سرود.
خیلی زود خانواده از تبریز به تهران نقل مکان کردند و به این ترتیب منیر دوره ابتدایی و متوسطه را در تهران به پایان رساند. در همین دوران به کار شعر و شاعری پرداخت و اشعارش در روزنامهها و مجلهها به چاپ رسید.
سالها پیش در گفتوگو با الهه خوشنام، روزنامهنگار و تهیهکننده رادیویی ساکن آلمان در باره آن ایام سخن گفت از جمله این که در کودکی وقتی انجمن موسیقی ملی کنسرت داشت، پدرش او را با خود به آنجا میبرد: «من در آن سن خالقی و بنان و رهی را شناختم و کودکانه به همه این انسانهای برجسته دل بستم و این زمینه رشد ذوق و شوق فراگرفتن موسیقی و شعرگویی برای من شد.»
اما تجربه اولین ترانهسرایی یک زن در برنامه گلها نقطه عطفی بود برای منیر نوجوان ۱۴ ساله که سرودهاش بر روی نخستین تصنیف علی تجویدی، آهنگساز برجسته بنشیند: «آن موقع آقای تجویدی یک جوان بیست و چهارپنج ساله بود که به خانه ما میآمد. او آهنگی ساخته بود به اسم ''شب مهتابی'' که من روی آن کلام گذاشتم.»
تجویدی این ترانه را در دستگاه سهگاه آهنگسازی کرده بود که ضربی بود و با این مطلع از شعر منیر شروع میشد: «غم مخور خورشيد اگه رفته توى ابر سياه... غم مخور چندى اگه تيره شده چهره ماه... بازم آفتابی میشه آسمون آبی ميشه... پَرِ ابرا میريزه... شبا مهتابی میشه...»
منیر در این باره گفته بود: «آقای تجویدی سرانجام مرا به رادیو برد. از در استودیو که رفتیم تو، با خانم طوسی حائری، گوینده اخبار روبرو شدم. ایشان معلم زبان انگلیسی من بودند، تا من را دید گفت: تو اینجا چه کار میکنی؟ و علی تجویدی گفت که ایشان امشب آواز میخواند.» به این ترتیب منیر با نام هنری «شهرزاد» این ترانه را در همراهی با حسین قوامی خواند.
او بعد وارد دانشگاه تهران شد و مدارک لیسانس و دکتری زبان و ادبیات فارسی را دریافت کرد و دانشنامه گرفت که برای اشتغال یا تحصیل در خارج از کشور کاربرد دارد.
۲۳ ساله بود که نخستین مجموعۀ اشعار خود را در سال ۱۳۳۲ به نام «سرگذشت» در تهران منتشر کرد. سه سال بعد با انتشار کتاب شعر «دوراهی» و در سال ۱۳۳۶ کتاب «مزدا» در ادبیات دهه ۳۰ و ۴۰ خورشیدی درخشید.
منیر یکی از کسانی بود که در رادیو ترجیح میداد به جای تصنیف بگوید ترانه. از همین رو ترانههای بسیاری را سرود که یکی از معروفترین آن «عاشقی شیدا» بود که ابتدا با صدای بنان از رادیو پخش شد و سالها بعد محمدرضا شجریان به دلیل علاقه زیادی که به شعر و آهنگ این ترانه داشت آن را بازخوانی کرد.
منیر پیش از شنیدن این ترانه از رادیو ایران برای معالجه مشکلی که در پا داشت، به وین رفته بود. این سفر همزمان بود با سفر بنان برای درمان چشم به وین. به گفته منیر، بنان که میدانست هنوز او ترانه را نشنیده است در بیمارستان به عیادت منیر میرود: «در باز شد و بنان با یک شمع، یک شاخه گل و یک شیشه شراب پیش من آمد و برای اولین بار من این ترانه را با صدای بنان در کنار بسترم در بیمارستان شنیدم.»
در میان دیگر آثار موسیقایی باید به ترانه «شیرین شیرین» اشاره کرد که شعرش از منیر و آهنگش از علی تجویدی است و ارکستر شماره ۳ رادیو ایران آن را اجرا کرد. خواننده این ترانه مرضیه بود که منیر دلبستگی خاصی به او داشت. ترانه به این ترتیب آغاز میشود: «شیرین بر و شیرین لب و شیرین دهنم... شیرین حرکاتم من و شیرین سخنم...»
در سال ۱۳۳۶ برای ادامه تحصیل به ایتالیا رفت و دکتری زبان و ادبیات ایتالیایی را از دانشگاه رم دریافت کرد و در بازگشت به تهران گروه زبان و ادبیات ایتالیایی را در دانشگاه تهران تاسیس کرد و سالها سرپرستی دانشکده زبانهای خارجی این دانشگاه را برعهده داشت.
منیر با وقوع انقلاب اسلامی در ایران ابتدا به ایتالیا سفر کرد و پس از آن به آمریکا رفت. او سرانجام به کانادا مهاجرت کرد و استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه بریتیش کلمبیا، ونکوور بود.
از او آثار مکتوبی هم به جا مانده است. علاوه بر دو کتاب شعر او در دهههای ۳۰ و ۴۰، در سال ۱۳۵۸ کتاب «در کوچهها، بازارها» را در تهران منتشر کرد و با مهاجرت به آمریکا در سال ۱۳۶۴ کتاب «سینهریز» او در لسآنجلس منتشر شد و «پاییز در پرچین باغ» را در سال ۱۳۷۵ در ونکوور روانه بازار نشر کرد.
حامد استوار، رئیس دادگشتری فسا درباره تصاویر منتشر...
کیت میدلتون (شاهدخت ولز) و شاهزاده ویلیام (شاهزاده...
این حادثه در جریان گشتزنی مرزبانان و همزمان با کولاک...
بازیگر مطرح سینما و تلویزیون، اظهار نظر جالبی درباره...
جراحت وارد شده با چاقو بر بدن امید به حدی عمیق بود...
روشنک گرامی، بازیگر جوان سینما و تئاتر، در این گفتوگوی...
