زنان گلادیاتور در روم باستان؛ «آنها مجبور بودند از زنانگی دوری کنند و به زور و وحشیگری عشق بورزند»

 راستان | در موزه بریتانیا یک نقش‌برجسته مرمری باستانی قرار دارد که دو گلادیاتور را در حال نبرد با شمشیر و سپر نشان می‌دهد. این یک صحنه آشنا از روم باستان است که البته نکته ظریفی در آن نهفته است: هر دو گلادیاتور زن هستند.

در کتیبه‌ای که به همراه این نقش‌برجسته مرمرین در سایت باستانی هالیکارناسوس (واقع در جنوب ترکیه کنونی) پیدا شده، آمده است که هر دو گلادیاتور در رقابتی با نتیجه مساوی جنگیدند. اکنون این پرسش مطرح است که آیا این نقش‌برجسته مرمرین، تنها یک اثر هنری است یا حضور گلادیاتورهای زن در روم باستان امری عادی بوده است؟

علاوه بر این نقش‌برجسته، اعتقاد بر این است که یک مجسمه برنزی ۲۰۰۰ ساله نیز یک گلادیاتور زن را به تصویر کشیده است؛ اگرچه که باور اولیه درباره این مجسمه چیز دیگری بوده است.

این مجسمه کوچک که اکنون در موزه هنر هامبورگ نگهداری می‌شود، بطور سنتی به عنوان یک «ورزشکار» زن در نظر گرفته شده که یک «استریژیل» در دست دارد؛ ابزاری با تیغه‌ای منحنی شکل که در روم باستان از آن برای تمیز کردن پوست یا پاک کردن عرق و آلودگی‌ها استفاده می‌شد.

با این حال، پژوهشگری به نام آلفونسو ماناس از دانشگاه گرانادای اسپانیا در مقاله‌ای در سال ۲۰۱۱ میلادی نوشت که این مجسمه در واقع یک «گلادیاتور» زن است و «بطور خاص یک گلادیاتور از نوع تراسیا [Thraex] است که با یک خنجر منحنی کوتاه می‌جنگد؛ سلاحی که اگر دقیق نشناسیم با استریژیل اشتباه گرفته می‌شود».

به گفته آلفونسو ماناس، از آنجا که ۱۰ متن پراکنده ادبی و یک کتیبه، تمام چیزی است که ما به عنوان شواهد مکتوب درباره گلادیاتورهای زن در اختیار داریم، کنار هم قرار دادن این تصاویر و نتیجه‌گیری درباره آنها دشوار است.

رنج زنان گلادیاتور

اگرچه ما امروز در فیلم‌ها گلادیاتورها را باشکوه نشان می‌دهیم، اما جایگاه اجتماعی آنها در روم باستان کاملاً متفاوت بود.

در آن دوران، مبارزه یا اجرای برنامه در آرنا برای سرگرمی توده ها، کاری حقیر محسوب می‌شد بنابراین می‌توان تصور کرد که زنانی که مجبور به انجام آن بودند، باید چه شرمی را متحمل می‌شدند.

جوونال، شاعر و طنزپرداز رومی این موضوع را بخوبی بیان کرده است: «چه حس شرمندگی را می‌توان در زنی که کلاه جنگی به سر دارد یافت که مجبور است از زنانگی دوری کند و به زور و وحشیگری عشق بورزد... اگر زمانی وسایل همسرتان به حراج گذاشته شود، چقدر به کمربندها و بازوبندها و وسایل نرمش افتخار می‌کنید...اما اگر او یک تراسیا باشد، چقدر از دیدن اینکه محبوب قلبتان محافظ های فلزی پایش را می‌فروشد، خوشحال می‌شوید؟ صدای ناله‌اش را هنگام تمرین تراسیا آنگونه که مربی‌اش آموزش داده بشنو؛ و اینکه زیر سنگینی کلاه در حال پژمرده شدن است.»

اگرچه تعداد گلادیاتورهای زن در مقایسه با همتایان مردشان بسیار کمتر بوده، اما آنها نیز وجود داشتند و هم از مردم طبقات پایین جامعه و هم طبقات بلندپایه جدا شده بودند.

دلیل اینکه چرا با وجود همه انتقادها به این زنان، آنها همچنان وجود داشتند و به عنوان گلادیاتور فعالیت می‌کردند روشن نیست. برخی مورخان معتقدند که این کار تنها راه آنها برای تامین زندگیشان بوده و برخی نیز بر این باورند که احتمالا این یک «انتخاب» از سوی آنها با هدف حفظ استقلال یا کسب شهرت، پاداش مالی یا حتی بخشش بدهی‌هایشان بوده است.

در این باره ابهامات بسیاری وجود دارد و به همین دلیل مورخان همچنان به جستجو برای یافتن شواهد تاریخی معتبر درباره جنگجویان زن روم باستان ادامه می‌دهند.

یورونیوز