تولید اولین قرص ضدبارداری مردانه

راستان | برای نخستین بار یک قرص ضدبارداری مردانه بدون استفاده از هورمون وارد مرحله آزمایش‌های بالینی شده است. دارویی که می‌تواند فصل تازه‌ای را در علم تنظیم خانواده و کنترل بارداری آغاز کند.

این دارو که «وای‌سی‌تی-۵۲۹» (YCT-۵۲۹) نام دارد، پیش‌تر در آزمایش‌های حیوانی (شامل موش‌ها و میمون‌ها) نتایج بسیار امیدوارکننده‌ای داشته است.

محققان می‌گویند این قرص توانسته تولید اسپرم را به‌شکل چشمگیری کاهش دهد، آن هم بدون آن‌که عوارض جانبی جدی‌ای در پی داشته باشد.

در موش‌های نر اثرگذاری دارو طی کمتر از یک ماه آغاز شده و در موارد آزمایش‌شده، احتمال بارداری شریک جنسی ماده را نزدیک به صفر رسانده است.

در میمون‌ها نیز با دوزی بالاتر، کاهش سریع تعداد اسپرم مشاهده شده بدون آنکه آثار منفی جدی بر سلامت کلی حیوان گذاشته شود.

دانشمندان می‌گویند نکته مهم‌تر روش جدید این است که پس از قطع مصرف دارو، باروری به‌سرعت به حالت طبیعی بازمی‌گردد.

همچنین در طول مصرف، تغییری در سطح سه هورمون کلیدی مرتبط با باروری (تستوسترون، اف‌اس‌اچ و اینهیبین بی) مشاهده نشده است؛ امری که آن را از انواع پیشین دارو‌های ضدبارداری مردانه که مبتنی بر دستکاری هورمونی بودند متمایز می‌کند.

دکتر گوندا گئورگ، شیمی‌دان دارویی از دانشگاه مینه‌سوتا و از محققان اصلی این پروژه، در این باره می‌گوید: «قرصی ایمن و مؤثر برای مردان می‌تواند گزینه‌های جدیدی برای زوج‌ها فراهم کند و مسئولیت تنظیم خانواده را به‌شکل عادلانه‌تری میان زنان و مردان تقسیم کند.»

این دارو با تاثیر خاصی روی گیرنده اسید رتینوئیک در بدن، فرآیند رشد سلولی و تولید اسپرم را مختل می‌کند و به دلیل تمرکز بر تنها یک نسخه از این گیرنده، احتمال بروز عوارض جانبی را کاهش می‌دهد.

این پروژه که توسط مؤسسه ملی سلامت ایالات متحده حمایت مالی می‌شود، حاصل همکاری مشترک دانشمندان دانشگاه مینه‌سوتا، دانشگاه کلمبیا و شرکت دارویی «یورچویس» است.

به گفته نادیا مانُوتز، مؤسس و مدیر علمی شرکت یورچویس، پژوهش‌های حیوانی انجام‌شده «پایه محکمی برای آغاز آزمایش‌های انسانی فراهم کرده‌اند.»

مرحله اول کارآزمایی بالینی این دارو به پایان رسیده و اکنون وارد فاز دوم شده است؛ فازی که ایمنی و کارایی دارو را بررسی می‌کند. این مرحله در سپتامبر ۲۰۲۴ در نیوزیلند آغاز شد.

دانشمندان می‌گویند روند توسعه این دارو گرچه کندتر از پیش‌بینی‌های اولیه بوده، اما همچنان در مسیر مثبت پیش می‌رود.

در کنار وای‌سی‌تی-۵۲۹ مطالعات دیگری هم در زمینه روش‌های غیرهورمونی ضدبارداری مردانه در حال انجام است؛ از جمله داروی سی‌دی‌دی-۲۸۰۷ که در موش‌ها از لقاح جلوگیری کرده، اما هنوز وارد فاز انسانی نشده است.

آخرین باری که روشی برای پیشگیری از بارداری مردانه به تأیید رسمی رسید، به دهه ۱۹۸۰ بازمی‌گردد. زمانی که روش موسوم به وازکتومی کم‌درد و بدون جراحی معرفی شد.

اکنون با نرخ بارداری‌های ناخواسته که در برخی کشور‌ها تا نزدیک ۵۰ درصد می‌رسد، کارشناسان بر نیاز فوری به توسعه گزینه‌های بیشتر برای مردان تأکید دارند.

دکتر مانوتز در این باره گفت: «زنان مدت‌هاست بار پیشگیری از بارداری را به تنهایی به دوش می‌کشند. داده‌ها نشان می‌دهند مردان تمایل دارند در این مسیر سهم بیشتری ایفا کنند و زنان نیز به آنها اعتماد دارند. بعد از نزدیک به دویست سال بی‌تحرکی در زمینه ضدبارداری مردانه، زمان تغییر فرا رسیده است.»

نتایج مطالعات تازه در نشریه علمی «ارتباطات نیچر» منتشر شده است.