راستان | خسرو معتضد، تاریخنگار و روایتگر در گفت و گویی قدیمی به ازدواج های پر حاشیبه اشرف پهلوی، دختر رضا شاه و خواهر محمدرضا پهلوی پرداخته است که بخشهای مهم آن از نظرتان میگذرد.
اشرف دختر محبوب رضاشاه نبود؛ قیافهاش جذابیت چندانی نداشت و پوست سبزهاش باعث میشد جذابیت چهرهاش به حداقل برسد. به همین دلیل وقتی رضاشاه تصمیم گرفت دخترانش را شوهر بدهد، به شمس حق انتخاب داد، اما به اشرف نه!
معتضد میگوید: من در کتابم با عنوان «دو دختر قاجار در قصر شاه پهلوی» به نقل از توران امیرسلیمانی، همسر سوم رضاشاه گفتهام که چطور ازدواج نخست اشرف رقم خورد. ابراهیم قوام، از احفاد میرزا ابراهیمخان کلانتر که روابط خوبی هم با انگلیسیها داشت، به اتهام دوستی با سردار اسعد بختیاری که بعدها توسط رضاشاه به قتل رسید، مورد بیمهری پهلوی اول قرار گرفت. همسر ابراهیم که فامیل توران امیرسلیمانی بود، برای آنکه شرایط خانوادهاش بهتر شود، از طریق وی به رضاشاه اطلاع داد که قصد دارند شمس پهلوی را برای پسرشان علی قوام که در آن موقع، در لندن اقتصاد میخواند، خواستگاری کنند.
رضاشاه که دید شرایط فراهم است، گفت باید برای دختر دیگر، یعنی اشرف هم کاری کرد. رفتند و فریدون جم، پسر محمود جم را که در دورهای نخستوزیر رضاشاه بود، از فرانسه آوردند و او هم شد خواستگار اشرف. اینها که میگویم مربوط به سال ۱۳۱۵ است. اما شمس گفت که علی قوام را نمیخواهد؛ چون او خیلی بدقیافه و قدکوتاه بود. به همین دلیل، شمس با فریدون جم که خوشتیپ بود ازدواج کرد و علی قوام بدقیافه سهم اشرف شد.
وقتی در شهریور ۱۳۲۰ متفقین وارد ایران شدند، ابراهیم قوام تصمیم گرفت از رضاشاه به خاطر رفتارش انتقام بگیرد. به او میگفت متفقین بمبی آوردهاند که کل کاخهای سلطنتی را یکجا به هوا میفرستد! این رویکرد به خانواده قوام هم سرایت کرد. زن قوام دیگر به دیدار تاجالملوک، همسر رضاشاه نمیرفت و اختلافات اشرف و علی قوام هم بهجایی رسید که علی یکبار او را با کمربندش به شدت کتک زد؛ این زمانی بود که رضاشاه در حال فرار بود. مدتی بعد هم اشرف از علی قوام طلاق گرفت.
به سراغ شوهر دوم اشرف میروم؛ احمد مصطفی شفیق، یک مصری که خیلیها نمیدانند چطور از تهران سر درآورد و بعدها شوهر خواهر دوقلوی شاه شد؟ خسرو معتضد میگوید: آشنایی اشرف با شفیق، از حدود سال ۱۳۱۸ آغاز شد؛ زمانی که فوزیه به تهران آمدهبود و شفیق به عنوان یک خلبان مصری، به صورت هفتگی میوهها و شیرینیهای موردعلاقه وی را از زادگاهش، یعنی قاهره، به تهران میآورد. خب، شفیق مرد خوشتیپی بود و در همین مراودهها، با اشرف آشنا شد و احتمالاً مدتی هم با او رابطه داشت. بعدها، زمانی که اشرف به بهانه دیدار پدرش، عازم مصر شد تا از آنجا به آفریقای جنوبی برود، تصمیم گرفت با شفیق ازدواج کند و به همین دلیل، در زمان حضور در قاهره از علی قوام جدا شد.
شمس پهلوی هم که از مدتی قبل با عزتا... مینباشیان در ارتباط بود، از فریدون جم جدا شد و با عزتا... ازدواج کرد که بعدها نامش را به مهرداد پهلبد تغییر داد. اشرف بعد از ازدواج دست شوهر جدیدش را گرفت و به ایران آمد. قرار شد شفیق را رئیس هواپیمایی کشور کنند و البته با وجود برخی مخالفتها در مجلس، این کار انجام شد و شفیق شرکت هواپیمایی پارس را ثبت کرد. بعدها کاشف بهعمل آمد که او با هواپیماهایش، به صورت بسیار گسترده، اقدام به قاچاق مواد مخدر و دیگر اجناس میکرده و البته، اشرف نیز شریک اصلی وی بودهاست. از معتضد میپرسم: لابد شرکت پرسودی بودهاست؛ پس چرا از شفیق هم طلاق گرفت؟ او جواب میدهد: خودِ اشرف در خاطراتش ادعا میکند که دلیل جدایی از شفیق، خیانتهای مکرر وی به اشرف بودهاست. ولی خب، این ادعا چندان برای اشرف قابل تأیید نیست.
خسرو معتضد برای تکمیل بحث به سراغ روابط اشرف و رزمآرا میرود تا نشان دهد خواهر شاه که شوهرش را به خیانت متهم میکند، همزمان خودش به همان کار مشغول بودهاست! معتضد میگوید: رزمآرا مرد قدرتمندی بود و اشرف از چنین مردانی خوشش میآمد. به همین دلیل هم مدتی عاشق او شد. نامههای اشرف به رزمآرا را که کاوه بیات منتشر کردهاست، در جلد دوم کتابم درباره اشرف آوردهام. هفت، هشت نامهاست که در آنها به رزمآرا اظهار علاقه میکند. اما این عشق و علاقه، رویه دیگری هم داشت.
رزمآرا به وابسته سفارت انگلیس در تهران گفتهبود که این خانم، یعنی اشرف پهلوی، خیلی مزاحم من میشود. او در اصفهان و خانلق مزارع گسترده خشخاش دارد و میخواهد که من دستور دهم تریاک حاصل از آن را با کامیونهای ارتش به تهران بیاورند! بنابراین، شاید خیلی هم بحث عشق و عاشقی بین او و رزمآرا مطرح نبوده است!
به ادامه بحث برمیگردیم و میرسیم به سومین ازدواج اشرف؛ یعنی پیوند زناشویی با مهدی بوشهری.
قبل از بوشهری، اشرف خواستگاری داشت به نام احمد مَهْبُد که از آن شارلاتانهای بینالمللی بود و زمان مسافرت محمدرضاپهلوی به نیویورک در سال ۱۳۲۹، کنسول ایران در آمریکا محسوب میشد. اما به هر دلیل، این اتفاق نیفتاد و اشرف بعد از طلاق از شفیق، با مهدی بوشهری ازدواج کرد؛ ازدواجی که ظاهراً دوام داشت. اما بوشهری اشرف را رها کرد و به پاریس رفت و در آنجا مسئول خانه ایران بود. از معتضد درباره ماجرای پالانچیان میپرسم؛ جوان ارمنی و خوشتیپی که اشرف به او علاقه داشت و هنگامی که دست رد به سینه خواهر شاه زد، در سال ۱۳۴۸ هواپیمای شخصیاش دستکاری شد و به قتل رسید! معتضد میگوید: همه این اتفاقات زمانی افتاد که بوشهری شوهر اشرف بود. واقعاً اشرف پهلوی موجود عجیبی بودهاست!
بهاره رهنما، بازیگر باسابقه سینما و تلویزیون، با اوتفیتی...
در اینجا تصویری از پولاد کیمیایی را در دوران کودکی...
نسیم ادبی با انتخاب لباسی بلند و طراحی مینیمال، بار...
دوازدهمین دختر ناصرالدینشاه بود که نامش را گذاشته...
جر و بحث سحر امامی، مجری صداوسیما، با معاون اجرایی...
سلفی ژاله صامتی در شب یلدا با لباسی به رنگهای سبز...
