راستان | آیا خودتان را در حال خمیازه‌های مکرر می‌بینید؟ آیا برای گذر از بعدازظهر کاری‌تان به سومین یا حتی چهارمین فنجان قهوه نیاز دارید؟ متخصصان می‌گویند چنین نشانه‌هایی هشدارهایی خطرناک برای سلامت تلقی می‌شوند و باید آن‌ها را جدی گرفت.
آکادمی پزشکی خواب آمریکا در گزارشی جدید از خواب‌آلودگی به عنوان «یک نگرانی جدی سلامت عمومی با پیامدهای گسترده» یاد کرده است.
دکتر اریک اولسون، رییس این نهاد و متخصص خواب در کلینیک مایو مینه‌سوتا در آمریکا، در این رابطه می‌گوید: «از تصادفات ناشی از رانندگی در حالت خواب‌آلود تا خطاهای محیط کار و خطرات درازمدت برای سلامتی، آثار خواب‌آلودگی روزانه بیش‌ازحد هم فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و هم جامعه را.»
خواب باکیفیت شبانه، به میزان دست‌کم ۷ تا ۸ ساعت با کاهش خطر ابتلا یا تشدید بیماری‌هایی چون دیابت، افسردگی، بیماری قلبی و کلیوی، فشار خون بالا، چاقی و سکته مغزی ارتباط مستقیم دارد.
به گفته دکتر اولسون، «با توجه به اینکه یک‌سوم بزرگسالان آمریکایی از خواب‌آلودگی شدید روزانه شکایت دارند، یافتن راه‌هایی برای شناسایی، ارزیابی و درمان این وضعیت از اهمیت بالایی برخوردار است.»
با این حال، بسیاری از افراد نشانه‌های خواب‌آلودگی را، مانند چرت زدن در جلسات کاری، نادیده می‌گیرند و آن را جدی نمی‌گیرند.
دکتر کریستن ناتسون، متخصص خواب و استاد نورولوژی در دانشگاه نورث‌وسترن شیکاگو، در این خصوص می‌گوید: «اگر فردی در یک جلسه کسل‌کننده چرت می‌زند، این نشانه کمبود خواب است. کسی که خواب کافی داشته، حتی در خسته‌کننده‌ترین جلسه هم خوابش نمی‌برد.»
وی تأکید می‌کند: «خواب‌آلودگی مفرط نه تنها عملکرد روزانه را مختل می‌کند، بلکه می‌تواند نشان‌دهنده اختلالات زمینه‌ای خواب یا سایر مشکلات سلامت باشد. اگر فردی مکرراً دچار چنین وضعیتی است، باید با پزشک خود مشورت کند.»
وقتی بدن در وضعیت کم‌خوابی مزمن قرار می‌گیرد، مکانیزم‌هایی را فعال می‌کند تا وضعیت را عادی جلوه دهد. با این حال دکتر ایندرا گوروبهگاواتولا، استاد خواب‌پزشکی در دانشگاه پنسیلوانیا، هشدار می‌دهد که «با محرومیت مزمن از خواب، توانایی ما برای درک میزان واقعی ناتوانی‌مان کاهش می‌یابد. ما تصور می‌کنیم حالمان خوب است، در حالی که نیست.»
وی می‌افزاید: «وقتی آزمون‌های شناختی و حافظه و واکنش‌سنجی انجام می‌دهیم، متوجه می‌شویم که افراد دچار اشتباهات زیادی می‌شوند، ولی همچنان به اشتباه فکر می‌کنند در وضعیت خوبی هستند. این خیلی ترسناک است.»
یکی از پدیده‌های خطرناک ناشی از خواب‌آلودگی شدید، «ریزخواب‌ها» هستند؛ لحظاتی بسیار کوتاه که مغز به‌طور ناخودآگاه برای چند ثانیه خاموش می‌شود، در حالی که فرد حتی متوجه آن نمی‌شود.
دکتر گوروبهگاواتولا هشدار می‌دهد: «مغز وارد فازهای کوتاه دو تا ده ثانیه‌ای از خواب می‌شود و بعد دوباره بیدار می‌شود. اگر در حال رانندگی یا انجام کاری حساس باشید، این می‌تواند بسیار خطرناک باشد. اگر حس می‌کنید ممکن است خوابتان ببرد، به این حس توجه کنید؛ چون به‌معنای آن است که رانندگی یا کار در آن لحظه ایمن نیست.»
آمارها نشان می‌دهند تنها در آمریکا سالانه نزدیک به ۱۰۰ هزار تصادف رانندگی به دلیل خواب‌آلودگی رخ می‌دهد.
به‌گفته دکتر گوروبهگاواتولا، مقیاس‌هایی مانند پرسشنامه خواب‌آلودگی اپوورث (ESS) به تشخیص میزان خواب‌آلودگی کمک می‌کنند.
در این آزمون از افراد پرسیده می‌شود که احتمال خواب رفتنشان در شرایط مختلف، مانند نشستن ساکت پس از ناهار، دراز کشیدن بعدازظهر، نشستن در مکان عمومی، مطالعه، گفت‌وگو با دیگران، مسافر بودن در ماشین، ماندن در ترافیک و یا تماشای تلویزیون چقدر است.
امتیازها از صفر (هیچ احتمالی) تا سه (احتمال زیاد) هستند و حداکثر نمره ۲۴ است. نمره بالای ۱۰ نشانگر خواب‌آلودگی شدید و نیاز به مداخله درمانی است.
این در حالی است که علائم فیزیکی نیز با افزایش کم‌خوابی شدت می‌گیرند؛ مانند افتادگی پلک‌ها، خم شدن بدن، دشواری در نشستن صاف، سرگیجه، لرزش دست‌ها و حتی بی‌مبالاتی و رفتارهای آنی.
علاوه بر کمبود خواب، مشکلاتی مانند آپنه خواب، بی‌خوابی، سندرم پای بی‌قرار، اختلالات ریتم شبانه‌روزی، دردهای مزمن و مصرف برخی داروها نیز می‌توانند باعث خواب‌آلودگی شوند. در چنین مواردی، مشورت با متخصص خواب ضروری است.
به گفته او، سبک زندگی هم نقش مهمی در این امر دارد: «نوشیدن بیش از حد کافئین، مصرف الکل پیش از خواب، استفاده از ماری‌جوانا، میزان ورزش، و کیفیت پایین بهداشت خواب (مانند اتاق روشن، گرم یا پرسر‌وصدا) همگی بر خواب تأثیر منفی می‌گذارند.»
در حالی که برخی تصور می‌کنند الکل یا ماری‌جوانا به خواب بهتر کمک می‌کند، متخصصان هشدار می‌دهند که این مواد کیفیت خواب را کاهش می‌دهند. بدن پس از متابولیسم الکل در نیمه شب بیدار می‌شود و ماری‌جوانا نیز باعث احساس خستگی بیشتر در روز بعد می‌شود.
مه‌لقا باقری تصاویری از پشت صحنه فیلم «شیشلیک» ساخته...
آرون افشار خواننده درباره حضور خود در برنامه مهران...
فرمانده انتظامی شهرستان قرچک از کشف جسد یک کودک ۶ ساله...
احتمال سرقت توله‌خرس از قفس کلینیک پردیسان بررسی می‌شود...
ویدئوی همنوازی شهداد روحانی و انوشیروان روحانی که مورد...
مسعود فراستی منتقد سینمایی در گفت و گو با تلویزیون...
