راستان | اواسط مهر ماه امسال در اردبیل، زن جوانی با هویت «ثریا.ن» که از ناحیه چشم دچار معلولیت بوده پس از آزار و اذیت جنسی از سوی یک مرد به قتل رسیده است.
متهم روز حادثه در غیاب ثریا وارد خانه او شده و زمانی که ثریا وارد خانه شده ابتدا توسط این مرد مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته و سپس به قتل رسیده است. متهم روز حادثه چادر زنانه‌ای سر کرده تا شناسایی نشود، اما چند روز بعد توسط پلیس دستگیر شده و به جرم خود اعتراف کرده و در حال حاضر در زندان به سر می‌برد.
«بهروز مروتی»، مدیر کمپین معلولان در مورد جزییات این حادثه به «اعتماد» می‌گوید: «این زن ۳۹ ساله قبلا در بهزیستی تحت عنوان زنان سرپرست خانوار پرونده اجتماعی داشته است. روز حادثه همسایه ثریا که مرد جوانی بوده و با برادر این زن اختلافاتی داشته در نبود ثریا وارد خانه شده و تا شب منتظر مانده تا او از مهمانی به خانه بازگردد. وقتی ثریا به خانه بازگشته، او را مورد آزار و اذیت جنسی قرار داده و طی یک درگیری ثریا را به قتل رسانده است. این مرد در لحظه ورود به خانه، چادر زنانه به سر داشته و همین موضوع کار را برای پلیس به جهت شناسایی متهم سخت کرده، اما در نهایت مرد همسایه از سوی پلیس مظنون شناخته و دستگیر شده است.»
طی ماه‌های اخیر اخبار مختلفی از قتل و آزار معلولان جسمی و ذهنی چه در مراکز نگهداری و چه خارج از مراکز نگهداری در رسانه‌ها منتشر شده است که نشان می‌دهد این قشر بیشتر از سایر افراد در معرض خطر هستند. با این حال آمار دقیقی از آسیب‌ها و خشونت‌هایی که این افراد با آن مواجه هستند در دست نیست. مدیر کمپین معلولان در این باره به «اعتماد» می‌گوید: «آماری از آزار و اذیت جنسی و حتی قتل افراد دارای معلولیت در مراکز نگهداری و خارج از مراکز نگهداری وجود ندارد، اما بر اساس اعلام سازمان ملل؛ افراد دارای معلولیت ۷ برابر سایر افراد مورد آزار جنسی و شکنجه قرار می‌گیرند. البته این آمار در ایران نسبت به سایر کشورها بیشتر از درصدی است که سازمان ملل اعلام کرده است. در ایران به دلیل اینکه تحقیقی در این راستا صورت نگرفته، نمی‌توان علل و عوامل آن را بررسی کرد. سازمان بهزیستی نیز در نظارت بر مراکز تحت پوشش خود عملکرد ضعیفی دارد چه برسد برای افراد دارای معلولیت در خارج از این مراکز.»
مروتی در ادامه می‌گوید: «بیشترین سوءاستفاده‌ها از افراد دچار معلولیت صورت می‌گیرد. آن هم به این خاطر که معلولان نمی‌توانند از خود دفاع کنند. در بعضی موارد نیز محاکم قضایی حرف افراد معلول را قبول نمی‌کنند؛ چند روز پیش در تهران خبر آزار و اذیت جنسی یک پسر معلول رسانه‌ای شده؛ این پسر ۲۷ ساله به دلیل اینکه دچار افسردگی شده تصمیم گرفته کلاس نقاشی ثبت‌نام کند. در کلاس نقاشی با مردی آشنا شده که این پسر جوان را به خانه دعوت کرده و او را مورد آزار و اذیت جنسی قرار داده است. قربانی این موضوع را سربسته به پدر خود عنوان کرده، اما پدرش متوجه صحبت‌های او نشده است. این پسر دو بار دیگر نیز در کوچه توسط متهم مورد آزار جنسی قرار گرفته است تا اینکه همسایه قربانی متوجه آزار و اذیت او شده و موضوع را به خانواده این پسر و پلیس اطلاع داده و متهم بعد از دستگیری به جرم خود اقرار کرده است.»
مدیر کمپین معلولان با اشاره به موارد مشابه که در مراکز نگهداری نیز اتفاق افتاده، می‌گوید: «این اتفاقات در مراکز نگهداری معلولان نیز رخ می‌دهد؛ قبلا موردی مبنی بر آزار و اذیت یک نوجوان ۱۶ ساله در یک مرکز نگهداری کرج وجود داشته و قربانی فرد آزارگر را می‌شناخته، اما دادگاه به چند دلیل موضوع را نپذیرفته. در حالی که پزشکی قانونی موضوع آزار و اذیت جنسی را تایید کرده بود. این اخبار نشان می‌دهد که افراد معلول نمی‌توانند از خود دفاع کنند. همچنین دو سال پیش با اشاره به یک مورد آزار جنسی از قوه قضاییه درخواست پاسخ کرده بودیم؛ دو، سه دختر در مرکز نگهداری ارومیه مورد آزار جنسی قرار گرفته که این قربانیان نتوانسته بودند مساله را با کسی عنوان کنند تا اینکه این سه نفر را به مرکز دیگری تحویل می‌دهند. در آن مرکز وقتی پزشک آنها را معاینه کرده، متوجه شده این سه دختر مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند. پزشک معالج این موضوع را به صاحب مرکز مطرح کرده و او هم مساله آزار جنسی را به بهزیستی گزارش داده است. بهزیستی بعد از این ماجرا موضوع را تکذیب می‌کند، اما مراجع قضایی پس از پیگیری‌های لازم این مرکز را پلمب کرده‌اند.»
به گفته مروتی؛ گاهی افراد با معلولیت‌های ذهنی یا اوتیسم شدید نمی‌توانند تشخیص دهند مورد ظلم یا آزار و اذیت جنسی قرار گرفته‌اند؛ سال گذشته در همین راستا در صفحات مجازی کمپین معلولان فیلمی مبنی بر آزار و اذیت جنسی یک فرد دارای معلولیت ذهنی منتشر کردیم.
طبق اخباری که اخیرا منتشر شده؛ یک پسر ۲۴ ساله در مرکز نگهداری شبانه‌روزی در کرج بر اثر بسته شدن با زنجیر چرخ و خفگی شدید کشته شده است. این مورد و موارد دیگر اینچنینی نشان می‌دهد که نه تنها نظارت درستی روی این مراکز وجود ندارد، بلکه افرادی که به عنوان نیروهای کمکی در این مراکز فعالیت می‌کنند جهت استخدام مورد بررسی‌های لازم قرار نمی‌گیرند. با این حال پس از وقوع خبر قتل این جوان در این مرکز نگهداری، اداره کل بهزیستی استان البرز اعلام کرد: «با حکم دادستانی این مرکز تعطیل و نسبت به جابه‌جایی و انتقال ۲۷ نفر از افراد مقیم در مرکز به سایر مراکز نگهداری معلولان اقدام شد. خاطیان احتمالی از جمله بهیار و مدیر مرکز بازداشت و علت حادثه توسط عوامل انتظامی و قضایی در دست بررسی است.»
مروتی، مدیر کمپین معلولان در واکنش به این خبر نیز می‌گوید: «مراکز نگهداری به خاطر اینکه هزینه‌های خود را کاهش دهند، افراد متخصص استخدام نمی‌کنند و سعی می‌کنند از افرادی که سن کمتری دارند یا در این حوزه تحصیلات مرتبط ندارند، استفاده کنند؛ این مراکز نیروی کار ارزان استخدام می‌کنند و نیروی کار ارزان هم مشکلات خاص خود را دارد. از طرف دیگر فردی که استخدام می‌شود، مشخص نیست از لحاظ روحی و روانی چقدر قادر به انجام کار زیاد باشد. به همین خاطر در برخی موارد این افراد غیرمتخصص موجب آزار و اذیت و شکنجه معلولان می‌شوند.»
مدیر کمپین معلولان در پاسخ به اینکه آیا سلامت روان افرادی که در مراکز نگهداری فعالیت می‌کنند بررسی نمی‌شود، می‌گوید: «ممکن است سلامت روان نیروها بررسی شود، اما این اتفاقات بار اول نیست که رخ می‌دهد. این مراکز نگهداری در فیلم دوربین‌های مداربسته می‌بینند که چه بلایی سر این بچه‌ها می‌آید، اما موضوع را جدی نمی‌گیرند و با آنها برخورد نمی‌کنند. در برخی موارد نیز این مراکز حاضر نیستند نیروهایی که با افراد معلول رفتارهای نادرست دارند را تغییر دهند؛ سال ۱۴۰۰ به دلیل استخدام مجدد نیروی خاطی، قتل حمید آذربویه در یک مرکز نگهداری معلولان رقم خورد؛ این مرکز نگهداری یک نیروی زیر ۱۸ سال استخدام می‌کند که بعد از مدتی او را اخراج کرده، اما دوباره همان فرد را استخدام می‌کند. همین موضوع استخدام دوباره قتل حمید آذربویه را رقم می‌زند؛ نیروی خاطی این فرد معلول را با بالشت خفه کرده است.
سازمان بهزیستی معمولا این اخبار را تکذیب می‌کند؛ با این حال اگر سیستم اطلاع‌رسانی به جهت بازدارندگی در این مراکز وجود داشته باشد اخبار دقیقی از این اتفاقات در دسترس قرار می‌گیرد. وقتی آمار و اطلاعاتی وجود نداشته باشد جامعه گمان می‌کند چنین اتفاقاتی رخ نمی‌دهد.»
مروتی در مورد قتل یک فرد معلول که در روزهای اخیر در مرکز نگهداری معلولان رخ داده، می‌گوید: «اخباری که درباره قتل این پسر جوان دارای معلولیت منتشر شده به چگونگی و نحوه قتل اشاره نشده در صورتی که این پسر جوان به طرز فجیعی به قتل رسیده است. در خبرها اعلام شده؛ مرگ مشکوک! در حالی که این پسر جوان معلول با زنجیر چرخ ماشین طوری بسته شده که حتی نمی‌توانسته نفس بکشد. نیرو یا نیروهای این مرکز نگهداری، چند ساعت این بچه را به حال خود رها کرده‌اند و با گذشت ساعت‌ها از این اتفاق یک نفر او را دیده و به پلیس گزارش داده است. بهزیستی پس از ورود پلیس متوجه این قضیه شده و در انتشار این خبر سعی کرده از عمق فاجعه بکاهد و از واژه مرگ مشکوک استفاده کند.»
روزنامه اعتماد
عکس های منتشر شده از مراسم عروسی لاکچری ساسی مانکن...
پیشرو در گفت‌و‌گو با تهی با لحنی انتقادی نسبت به امیرحسین...
روز حادثه به خانه مادرم رفته بود تا از او بخواهم از...
آخرین تصاویر ضبط‌شده نشان می‌دهد که سارقان سوار بر...
بخشی از خانم‌ها محجبه و بخش دیگر محارمند. همین! «هک...
جورجینا رودریگز (Georgina Rodríguez) در دومین روز از...
